Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 23: Nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 23: Nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích

1. NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
2. NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận * Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, về tác phẩm truyện (hoặc đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa đoạn trích) Pa của Nguyễn Thành Long. 1. Ví dụ: v/b sgk * Nhan đề: 2. Nhận xét: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa + Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ + Sa Pa không lặng lẽ *Bố cục: 3 phần I. Gấp lại truyện ngắn“ Lặng lẽ Sa Pa”, lòng ta cứ xao xuyến, vấn vương trước vẻ đẹp của những con người, trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu. Viết về một mảng hiện thực trên miền đất Sa Pa trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, thiên truyện như muốn nói với ta rằng: Bên trong vẻ lặng lẽ của núi rừng, cuộc sống ở đây chứa bao vẻ đẹp đáng yêu, đang có không ít sự hi sinh thầm lặng. Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “ Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
3. II. Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Trong lời giới thiệu với ông họa sĩ già và cô gái, bác lái xe gọi anh là “ người cô độc nhất thế gian” . Đã mấy năm nay, anh sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét, bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù lạnh lẽo. Công việc hàng ngày của anh là đo gió, đo nhiệt độ, đo mưa, đo nắng rồi ghi chép, rồi gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm. Nhiều mùa, nhiều đêm anh phải đối chọi với gió tuyết và lặng im. Vậy mà anh rất yêu công việc của mình. Chúng ta hãy nghe lời nói của anh thanh niên với ông họa sĩ: “[ ] khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu là gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Còn đây là tâm sự của anh với cô kĩ sư trẻ: “[ ] lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà!” Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn cả vật chất lẫn tinh thần nhưng người thanh niên ấy vẫn ham mê công việc, vẫn biết sắp xếp, lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp, ổn định. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách. Thỉnh thoảng anh xuống đường, tìm gặp bác lái xe cùng hành khách để trò chuyện cho nguôi nỗi nhớ nhà, vợi bớt cô đơn.
4. Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân Mở bài: I vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác Nªu V§NL khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. Luận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Thân bài: II, III,IV Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở Triển khai nghị nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự luận= hệ thống quan tâm đến người khác một cách chu đáo. luận điểm (Giải quyết vấn đề) ->Lập luận Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan phân tích trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Kết bài: V
5. Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân Mở bài: I vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác Nªu V§NL khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. Luận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao Thân bài: II, III,IV với công việc lắm gian khổ của mình. Triển khai nghị Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở luận= hệ thống nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự luận điểm ( Giải quan tâm đến người khác một cách chu đáo. quyết vấn đề) ->Lập luận Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan phân tích trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Kết bài: V Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, Khẳng định vấn đề nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, ->Lập luận tổng hợp thật đáng tin yêu.
6. Luận điểm Luận cứ ( lí lẽ - dẫn chứng trong bài văn) LĐ 1 - Cuộc sống cô độc, công việc rất vất vả - Anh rất yêu công việc, coi công việc là bạn. - Biết sắp xếp lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp ổn định LĐ 2 - Niềm vui khi đón khách: hồ hởi, mừng quýnh - Biếu bác lái xe củ tam thất -Tặng hoa cho cô gái - Biếu làn trứng cho ông họa sĩ và cô gái LĐ 3 -Thấy mình nhỏ bé so với người khác - Hào hứng giới thiệu những người khác đáng vẽ hơn mình ➔Những ý kiến, nhận xét, đánh giá của người ➔ Những hình ảnh, chi tiết tiêu biểu, đặc sắc trong tác phẩm viết
7. So s¸nh hai c¸ch viÕt sau: Sống trong hoàn cảnh như thế, sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi ”thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong lòng anh, toát lên trên nét mặt, qua từng cử chỉ. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà” mình và hồn nhiên kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Chúng ta khó có thể quên việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. “Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên cô đỡ lấy”. Củ tam thất gửi bác lái xe, làn trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, cô gái trẻ tiếp tục cuộc hành trình, đó là những kỉ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quý. =>NghÞ luËn vÒ lßng hiÕu kh¸ch cña nh©n vËt Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh đón mọi người lên thăm “nhà” mình và kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. =>KÓ vÒ nh÷ng viÖc lµm cña nh©n vËt
8. - Đọc lại văn bản và nội dung bài học, học thuộc phần ghi nhớ. - Chuẩn bị bài Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) + Trả lời câu hỏi sgk. + Đọc lại truyện ngắn Làng của Kim Lân. + Khái quát những nét nổi bật về nhân vật.