Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 159: Ôn tập truyện hiện đại

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 159: Ôn tập truyện hiện đại

1. Tóm tắt truyện ngắn Làng - Ông Hai là người làng Chợ Dầu. Trong kháng chiến chống Pháp, ông phải đưa gia đình đi tản cư. - Ở đây, lúc nào ông cũng nhớ làng và luôn dõi theo tin tức cách mạng - Khi nghe tin đồn làng Chợ Dầu theo giặc, ông vô cùng đau khổ, cảm thấy xấu hổ, nhục nhã. Ông không đi đâu, không gặp ai, chỉ sợ nghe đồn về làng ông theo giặc. - Nỗi lòng buồn khổ đó càng tăng lên khi có tin người ta không cho những người làng ông ở nhờ vì là làng Việt gian. - Ông không biết bày tỏ với ai, không dám đi ra ngoài. Thế là ông đành nói chuyện với thằng con út cho vơi nỗi buồn, cho nhẹ bớt những đau khổ tinh thần. - Khi nhận tin cải chính, vẻ mặt ông tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Ông chia quà cho các con, và tất bật báo tin cho mọi người rằng nhà ông bị Tây đốt, làng ông không phải là làng Việt gian. Ông thêm yêu và tự hào về cái làng của mình.
2. Tóm tắt truyện ngắn Chiếc lược ngà - Ông Sáu rời nhà đi kháng chiến từ khi con gái còn nhỏ, chỉ được thấy con qua tấm ảnh nhỏ. Suốt những năm tháng sống ở chiến trường, không lúc nào ông Sáu nguôi ngoai nỗi nhớ về con gái. - Ba ngày được về nghỉ phép, ông Sáu nôn nao được trông thấy con, vội vàng, cuống quít. - Nhưng đến khi về tới nhà, bé Thu, con gái ông, lại không nhận ra ba mình bởi vết thẹo trên mặt ông Sáu do chiến tranh để lại. - Suốt ba ngày, ông Sáu cố gắng gần gũi, vỗ về con nhưng càng lại gần thì con gái càng đẩy ông ra. Đến lúc con bé không nghe lời, ông Sáu vung tay đánh vào mông nó, bé Thu bỏ về nhà ngoại. - Đến khi bé Thu nhận ba thì cũng là lúc ông Sáu phải vào chiến trường. Trước khi chia tay ba, bé Thu muốn ba mua cho mình một chiếc lược khi ba trở về. - Trở lại chiến trường, nỗi nhớ con càng đau đáu, ông Sáu nhớ lời hứa với con gái, lấy vỏ đạn hai mươi li của Mĩ làm cho con một chiếc lược. - Nhưng chưa kịp trở về đưa chiếc lược tận tay con gái thì ông Sáu đã hi sinh ở chiến trường. Chiếc lược ông gửi lại cho người đồng đội là ông Ba, nhờ đưa cho con gái mình, rồi mới nhắm mắt đi xuôi.
3. I. Hệ thống kiến thức: 1. Lập bảng hệ thống: Nội Làng Lặng lẽ Sa Pa Chiếc lược ngà Những ngôi sao dung xa xôi Tác giả Năm sáng tác Chủ đề Ngôi kể Nội dung Nghệ thuật
4. Nội dung Lặng lẽ Sa Pa Tác giả Nguyễn Thành Long Năm sáng tác 1970 Chủ đề - Truyện ca ngợi vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. Ngôi kể - Ngôi thứ 3, theo cái nhìn của nhân vật ông họa sĩ. Nội dung Truyện khắc họa thành công hình ảnh người lao động bình thường mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao với nhiều phẩm chất đáng quý. Nghệ thuật - Tình huống hợp lý. - Cách kể chuyện tự nhiên kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luận. - Miêu tả nhân vật qua cái nhìn và cảm nhận của các nhân vật khác.
5. Nội dung Những ngôi sao xa xôi Tác giả Lê Minh Khuê Năm sáng tác 1971 Chủ đề - Truyện ca ngợi vẻ đẹp của thế hệ trẻ trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Ngôi kể - Ngôi thứ nhất theo lời kể của Phương Định. Nội dung Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã khắc họa rõ nét tâm hồn trong sáng, mộng mơ cùng tinh thần lạc quan dũng cảm giàu nghị lực của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó cũng là hình ảnh đẹp của thanh niên, thế hệ trẻ Việt Nam những năm kháng chiến chống Mĩ. Nghệ thuật - Lựa chọn ngôi kể phù hợp. - Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật. - Ngôn ngữ, giọng điệu tự nhiên, linh hoạt.
6. 2. Nội dung phản ánh trong các tác phẩm truyện: a. Bức tranh về đời sống - Phản ánh những nét tiêu biểu của đời sống Việt Nam trong thời kì lịch sử có nhiều biến cố lớn lao từ sau cách mạng tháng Tám 1945, chủ yếu là hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Đó là một thời kì lịch sử nhiều khó khăn, gian khổ, hi sinh nhưng cũng rất hào hùng. b. Hình ảnh con người - Hình ảnh những con người Việt Nam thuộc nhiều thế hệ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ được thể hiện sinh động qua một số nhân vật: ông Hai (Làng), anh thanh niên (Lặng lẽ Sapa), ông Sáu và bé Thu (Chiếc lược ngà), Thao, Nho, Phương Định (Những ngôi sao xa xôi). - Họ là những con người bình thường, giản dị, nhưng đều có lòng yêu quê hương, đất nước, yêu gia đình, công việc, nhiệt tình cống hiến không ngại gian khổ hi sinh.
7. Ông Hai trong truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân là một người nông dân trong có tình yêu làng, yêu nước cảm động. Ông Hai yêu làng Chợ Dầu của mình nên thường khoe và tự hào làng của ông là làng cách mạng, làng kháng chiến. Vì hoàn cảnh ông phải đi tản cư, ông luôn nhớ về làng “ Chao ôi, lão thấy nhớ làng mình quá!”. Gặp đoàn tản cư ông lão hỏi thăm tin tức làng Chợ Dầu thì được người tản cư cho biết làng ông làm Việt gian theo Tây. Ông cảm thấy đau đớn, xấu hổ “cổ nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân, ông lão lặng hẳn đi tưởng đến không thở được”, “ông cúi gằm mặt, lảng đi về nhà”. Tin dữ ám ảnh ông, biến ông thành con người khác, chỉ ru rú ở nhà không dán ra ngoài, hay cáu bẳn, gắt gỏng. Khi mụ chủ nhà có ý định đuổi khéo gia đình ông, ông rơi vào trạng thái bế tắc, tuyệt vọng. Ở hoàn cảnh đó ông đấu tranh giằng xé: hay là về làng? Nhưng vừa nghĩ ông đã gạt phắt đi vì về làng tức là theo Tây, bỏ Cụ Hồ, bỏ kháng chiến. Trong sự bế tắc đó, ông tâm sự với con út như một cách ngỏ lòng mình rằng: ở ông, tình yêu làng, trung thành với cách mạng, với kháng chiến không bao giờ thay đổi. Khi được tin cải chính, ông Hai như người chết sống lại, ông lại sung sướng đi khoe làng bị đốt, nhà mình bị cháy. Đó là minh chứng hùng hồn chứng minh làng ông là làng Cách mạng, làng kháng chiến. Bằng việc xây dựng tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, nhà văn Kim Lân đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật ông Hai – đó là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân với tình yêu làng, lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.