Đề cương ôn tập học kì 2 Sinh học Lớp 8

Nội dung text: Đề cương ôn tập học kì 2 Sinh học Lớp 8

1. + Bộ phận ngoại biên gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. + Dây thần kinh: dây hướng tâm, li tâm, dây pha. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được chia thành: + Hệ thần kinh vận động (cơ xương) điều khiển sự hoạt động của cơ vân (là hoạt động có ý thức). + Hệ thần kinh sinh dưỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). Câu 6: Trình bày đặc điểm cấu tạo và chức năng của tuỷ sống ? a. Cấu tạo ngoài: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lưng II, dài 50 cm, hình trụ, có 2 phàn phình (cổ và thắt lưng), màu trắng, mềm. - Tuỷ sống bọc trong 3 lớp màng: màng cứng, màng nhện, màng nuôi. Các màng này có tác dụng bảo vệ, nuôi dưỡng tuỷ sống. b. Cấu tạo trong: - Chất xám nằm trong, hình chữ H (do thân, sợi nhánh nơron tạo nên) là căn cứ (trung khu) của các PXKĐK. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tuỷ sống với nhau và với não bộ. Câu 7: Tại sao nói dây thần kinh tuỷ là dây pha ? - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ được nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trước (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm.: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương đi ra cơ quan đáp ứng + Rễ sau (rễ cảm giác) gồm các bó sợi hướng tâm.dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các thụ quan về trung ương - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. => Dây thần kinh tuỷ là dây pha: dẫn truyền xung thần kinh theo 2 chiều. Câu 8: Lập bảng so sánh cấu tạo và chức năng trụ não, não trung gian và tiểu não Trụ não Não trung gian Tiểu não Cấu tạo Gồm: hành não, cầu Gồm đồi thị và dưới - Vỏ chất xám nằm não và não trung gian đồi thị ngoài - Chất trắng bao ngoài - Đồi thị và các nhân - Chất trắng là các - Chất xám là các nhân xám vùng dưới đồi là đường dẫn truyền liên xám chất xám. hệ giữa tiểu não với các phần khác của hệ thần kinh. Chức năng Điều khiển hoạt động Điều khiển quá trình Điều hoà và phối hợp của các cơ quan sinh trao đổi chất và điều các hoạt động phức dưỡng: tuần hoàn, tiêu hoà thân nhiệt tạp. hoá, hô hấp. Câu 9: Giải thích vì sao người say rượu thường có biểu hiện chân nam đá chân chiêu trong lúc đi ? Khi uống nhiều rượu : rượu đã ngăn cản, ức chế sự dẫn truyền qua xinap giữa các tế bào có lỉên quan đến tiểu não khiến sự phối hợp các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể bị ảnh hưởng. Câu 10: Mô tả cấu tạo của đại não ? - ở người, đại não là phần phát triển nhất. a. Cấu tạo ngoài: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dương) - Các khe và rãnh (nếp gấp) nhiều tạo khúc cuộn, làm tăng diện tích bề mặt não. b. Cấu tạo trong: 2
2. - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). 2. Tai giữa gồm: - 1 chuỗi xương tai ( truyền và khuếch đại sóng âm). - Vòi nhĩ (cân bằng áp suất 2 bên màng nhĩ). 3. Tai trong gồm 2 bộ phận: - Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên có tác dụng thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian. - ốc tai có tác dụng thu nhận kích thích sóng âm + ốc tai xương (ở ngoài) + ốc tai màng (ở trong) gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dưới và màng bên áp sát vào xương ốc tai. Màng cơ sở có 24000 sợi liên kết. Trên màng cơ sở có cơ quan Coocti chứa các tế bào thụ cảm thính giác. + Giữa ốc tai xương và màng chứa ngoại dịch, trong ốc tai màng chứa nội dịch. Câu 15: Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện ? Phản xạ không điều kiện Phản xạ có điều kiện Là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập Là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện. Có tính chất loài và di truyền được ốcC tính chất cá thể và không di truyền được Có tính bền vững, tồn tại suốt đời Có tính tạm thời, có thể mất đi nếu không được củng cố. Xảy ra tương ứng với kích thích Xảy ra bất kì không tương ứng với kích thích. Trung ương thần kinh nằm ở trụ não và tuỷ sống Trung ương thần kinh nằm ở lớp vở đại não VD: Phản xạ khóc, cười, chớp mắt VD: Qua ngã tư thấy đèn đỏ dừng xe trước vạch kẻ. Câu 16: Sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống của con người. - PXKĐK được hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sự hình thành và ức chế PXCĐK là 2 quá trình thuận nghịch, quan hệ mật thiết với nhau làm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ở người: học tập, rèn luyện các thói quen, các tập quán tốt, nếp sống văn hoá chính là kết quả của sự hình thành và ức chế PXCĐK. Câu 17: Tiếng nói và chữ viết có vai trò gì trong đời sống con người ? 1. Tiếng nói và chữ viết là tín hiệu gây ra các phản xạ có điều kiện cấp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tượng. Khi con người đọc, nghe có thể tưởng tượng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phương tiện để con người giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. Câu 18: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết ? Đặc điểm so sánh Tuyến ngoại tiết Tuyến nội tiết Giống nhau - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. - Kích thước lớn hơn. - Kích thước nhỏ hơn. Khác nhau: - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoài. ngấm thẳng vào máu. - Lượng chất tiết ra nhiều, không - Lượng chất tiết ra ít, hoạt tính có hoạt tính mạnh. mạnh. Câu 19: Nêu vai trò và tính chất của hooc môn? - Hoocmon là sản phẩm tiết của tuyến nội tiết. 1. Tính chất của hoocmon: + Mỗi hoocmon chỉ ảnh hưởng tới một hoặc một số cơ quan xác định. + Hoocmon có hoạt tính sinh dục rất cao. 4
3. C©u 26: AIDS lµ g×? Nguyªn nh©n dÉn tíi AIDS lµ g×? KÓ tªn nh÷ng con ®­êng l©y nhiÔm HIV/AIDS? Phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV b»ng c¸ch nµo? Cã nªn c¸ch li ng­êi bÖnh ®Ó khái bÞ l©y nhiÔm kh«ng? - ADIS lµ h«i chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i do bÞ l©y nhiÕm HIV, lµm c¬ thÓ mÊt kh¶ n¨ng chèng bÖnh vµ ch¾c ch¾n dÉn tíi tö vong. - Nguyªn nh©n: lµ do mét lo¹i virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ng­êi (HIV) ®­îc truyÒn tõ ng­êi bÖnh ®Õn c¸c ng­êi kh¸c trong céng ®ång. - C¸c con ®­êng l©y nhÔm: + Qua quan hÖ t×nh dôc. + Qua truyÒn m¸u vµ tiªm chÝch ma tuý. + Qua nhau thai (mÑ m¾c truyÒn cho con qua nhau thai). - C¸c biÖn ph¸p phßng tr¸nh : + CÇn chñ ®éng phßng tr¸nh bÞ l©y nhiÔm (kh«ng tiªm chÝch, kh«ng quan hÖ t×nh dôc mÊt an toµn, kh«ng sö dông chung ®å víi ng­êi bÞ nhiÔm HIV, .) + Chó ý kh«ng lµm l©y nhiÔm HIV cho ng­êi kh¸c (nÕu ®· bÞ nhiÔm HIV). - Kh«ng nªn xa l¸nh ng­êi nhiÔm HIV / ADIS lµ v×: trong c¸c sinh ho¹t b×nh th­êng (kh«ng tiªm chÝch vµ truyÒn m¸u) th× ng­êi bÖnh kh«ng truyÒn HIV sang ng­êi lµnh (®Ó g©y bÖnh). MÆt kh¸c, còng cÇn ®éng viªn an ñi ng­êi bÖnh sèng cã Ých qu·ng ®êi cßn l¹i. Tuy nhiªn, cÇn chó ý kh«ng sö dông chung ®å dïng cña ng­êi nhiÔm HIV. C©u 27: Tr×nh bµy s¬ ®å qu¸ tr×nh ®iÒu hoµ l­îng ®­êng trong m¸u, ®¶m b¶o gi÷ gluc«z¬ ë møc æn ®Þnh nhê c¸c hoocmon cña tuyÕn tuþ?  Khi ®­êng huyÕt t¨ng  Khi ®­êng huyÕt gi¶m (+) (+) (-) (-) Đảo tảy Tả bào  tả bào Insunlin Glucag«n Gluc«z¬ Glic«gen Gluc«z¬ §­êng huyÕt gi¶m xuèng §­êng huyÕt t¨ng lªn møc b×nh th­êng møc b×nh th­êng C©u 28: Trong vÖ sinh hÖ thÇn kinh cÇn quan t©m tíi nh÷ng vÊn ®Ò g×? V× sao? * Trong vÖ sinh hÖ thÇn kinh cÇn quan t©m tíi nh÷ng vÊn ®Ò sau: - ®¶m b¶o giÊc ngñ h»ng ngµy ®Ó phôc håi kh¶ n¨ng lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh sau mét ngµy lµm viÖc c¨ng th¼ng. - Gi÷ cho t©m hån ®­îc thanh th¶n, tr¸nh suy nghÜ lo ©u. - X©y dùng mét chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ngh¬i hîp lý. - Tr¸nh l¹m dông c¸c chÊt kÝch thÝch vµ øc chÕ thÇn kinh nh­: r­¬u, n­íc chÌ, cµ phª, thuèc l¸, ma tuý, * V×: - c¬ thÓ con ng­êi lµ mét khèi thèng nhÊt, mäi ho¹t ®éng ®Òu chÞu sù ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoµ, phèi hîp cña hÖ thÇn kinh. Søc khoÎ con ng­êi phô thuéc vµo tr¹ng th¸i hÖ thÇn kinh. V× vËy cÇn gi÷ g×n vµ b¶o vÖ hÖ thÇn kinh tr¸nh g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh. - C¸c chÊt kÝch kÝch thÝch nh­ r­îu sÏ lµm cho ho¹t ®éng cña vá n·o bÞ rèi lo¹n trÝ nhí kÐm, cßn n­íc chÌ cµ phª g©y khã ngñ. - C¸c chÊt g©y nghiÖn nh­ thuèc l¸: lµm cho c¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c c¸c bªnh ung th­. Kh¶ n¨ng lµm viÖc trÝ ãc gi¶m, trÝ nhí kÐm. Cßn ma tuý th× lµm suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch, 6
4. Câu 37: Hãy giải thích các câu: + trời nóng chống khát, trời rét chóng đói và + rét run cầm cập: - Khi trời rét, một phản xạ khác được thực hiện đó là sự tăng cường quá trình chuyển hóa để tăng sinh nhiệt cho cơ thể. Điều đó giải thích vì sao: trời rét chống đói - Khi trời nóng, môi trường thông thoáng, có gió, độ ẩm không khí thấp, thì cơ thể thực hiện cơ chế tiết nhiều mồ hôi, mồ hơi bay hơi sẽ lấy đi 1 lượng nhiệt của cơ thể. Điều đó giải thích vì sao: Trời nóng chống khát - Khi trời quá lạnh, còn có hiện tượng các cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để tăng sinh nhiệt. 8