Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 21+22: Văn bản Hoàng lê nhất thống chí (Trích hồi thứ 14) - Năm học 2021-2022

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 21+22: Văn bản Hoàng lê nhất thống chí (Trích hồi thứ 14) - Năm học 2021-2022

1. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt HĐ1: Hướng dẫn tìm hiểu chung về I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản văn bản 1. Tác giả : (SGK) ? Dựa vào chú thích SGK, giới thiệu vài - Ngô gia văn phái: Gồm những tác nét chính về tác giả? giả thuộc dòng họ Ngô Thì- dòng - HS trình bầy. họ nổi tiếng về văn học. - GV khái quát ? Trình bày những hiểu biết của em về 2. Tác phẩm : tác phẩm? a.Xuất xứ : - Nhan đề: Ghi chép chuyện vua Lê ? Em hãy giải thích nhan đề? thống nhất đất nước.( Sự thống nhất của Vương triều nhà Lê) ? Cho biết văn bản trên được viết theo - Thể loại: Thể chí: ghi chép sự thể loại ? việc; Tiểu thuyết lịch sử viết theo ? Em hiểu gì về đặc điểm của thể loại lối chương hồi. Tiểu thuyết chương hồi ? - Là cuốn tiểu thuyết lich sử có quy - HS trình bầy. mô lớn, phản ánh những biến động .- GV: Bổ sung, nhấn mạnh những đặc lịch sử nước nhà từ cuối TK XVIII điểm cơ bản chủ yếu. Hình thức chữ Hán đến những năm đầu TK XIX : Từ gồm 17 hồi. Mỗi hồi mở đầu bằng 1 câu khi chúa Trịnh Sâm chết đến khi thơ 8 tiếng. Mỗi câu tóm tắt 1 sự kiện chủ Nguyễn Ánh đánh bại quân Tây yếu sẽ được kể trong hồi. Kết hồi bằng 2 Sơn thống nhất đất nước 1802. Hồi câu thơ và câu: Muốn biết sự việc sau ntn thứ 14 kể chuyện vua Quang Trung xin xem hồi sau sẽ rõ đại phá quân Thanh vào mùa xuân GV: Hướng dẫn cách đọc: Giọng đọc to, 1789. rõ ràng, ngữ điệu phù hợp với từng nhân vật, đoạn QT an ủi giọng truyền cảm, b. Đọc, hiểu chú thích nghiêm khắc, giặc thua giọng hả hê hơi - Trường Yên buồn, lời kể tả trận đánh cần được đọc -Thụ phong với giọng khẩn chương, phấn chấn. Ngôi chí tôn - HS đọc một số đoạn tiêu biểu -Trấn ? Giải nghĩa từ em thấy khó hiểu? ? Em hãy tóm tắt VB ? -HS tóm tắt GV: Nhận xét, bổ sung. c. Tóm tắt GV treo bảng phụ các sự việc chính cần - Được tin quân Thanh vào Thăng nêu: Long, Bắc Bình Vương Nguyễn - Ngày 25 tháng chạp, lên ngôi hoàng đế, Huệ giận lắm liền họp các tướng sĩ xuất quân từ Phú Xuân- Huế. rồi tế cáo trời đất cùng các thần - Ngày 29 đến Nghệ An kén lính, ra lời hịch - Ngày 30 đến Tam Điệp sử Sở và Lân
2. phận bi thảm của lũ bán nước (vua tôi Lê Chiêu Thống). ? Theo em, văn bản có thể chia bố cục ra làm mấy phần. Hãy xác định giới hạn và e. Bố cục : 3 phần nội dung của từng phần ? + P1( Từ đầu → 25 tháng chạp năm GV : Kết luận. Mậu Thân 1788 → Nhận được tin cấp báo, quân Thanh đã chiếm Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế đích thân cầm quân ra Bắc đánh giặc. + P2( Tiếp →kéo vào thành) → Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng vẻ vang của vua QT. + P3(còn lại) → sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thmar hại của vua tôi Lê Chiêu Thống. 4. Củng cố: GV khái quát lại bài. ? Em có nhận xét gì việc chuẩn bị tiến quân ra Bắc của Quang Trung 5. Hướng dẫn về nhà: Về học bài: Tác giả, hoàn cảnh sáng tác, ý nghĩa nhan đề, tóm tắt Chuẩn bị bài: Hoàng Lê nhất thống chí (tiếp)./.
3. đẹp của người anh hùng dân tộc Quang Trung- Nguyễn Huệ? - Mạnh mẽ quyết đoán - Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén - ý chí quyết thắng, tầm nhìn xa trông rộng - Tài dùng binh như thần a. Mạnh mẽ, quyết đoán - Oai phong, lẫm liệt trong trận đánh. - Nghe tin giặc chiếm Thăng Long, GV chia lớp thành 4 nhóm: NH giận lắm, liền họp các tướng sĩ, ? Khi nhận được tin cấp bách của Ngô định thân chinh cầm quân đi ngay. Văn Quyết, Nguyễn Huệ đã có thái độ - Nghe lời quận thần “tế cáo trời đất và quyết định gì? cùng các thần sông thần núi” lên ngôi Hoàng đế. ? Từ ngày 24/11-> 30 tháng chạp chỉ - Hạ lệnh xuất quân vào ngày 25 tháng trong vòng 1 tháng, NH đã làm được chạp năm Mậu Thân(1788). những công việc gì? - Dành thời gian gặp gỡ, tranh thủ ý kiến của các cao nhân đặc biệt là La GV: Từ đầu đến cuối tác phẩm NH Sơn Phu tử Nguyễn Thiếp. luôn tỏ ra là người có hành động xông - Tuyển binh, duyệt binh lớn ở Nghệ xáo, nhanh nhẹn, có chủ đích rõ ràng An “cứ 3 suất đinh thì lấy 1 người, và rất quả quyết. Nghe tin giặc chiếm chưa mấy chốc đã được hơn 1 vạn đóng TL, ông không hề nao núng và quân tinh nhuệ”. chỉ trong vòng hơn 1 tháng, NH đã làm được bao nhiêu việc lớn. b. Vị vua có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén. GV: (b) Biết rõ thời cuộc đang có mâu thuẫn với Tây Sơn (Nguyễn Nhạc). Nghe tin quân Thanh sang xâm lược ắt - Sáng suốt trong việc lên ngôi. Nguyễn Nhạc sinh ra ngờ vực, 2 lòng
4. yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc. ? Việc quang Trung dùng Ngô Thì Nhậm chủ mưu rút quân khỏi Thăng Long, tha tội cho Sở và Lân cho em thấy ông là người ntn? GV: Khi đến Tam Điệp hai tướng Sở và Lân “ mang gươm trên lưng xin chịu tội”, ông đã thẳng tay chỉ ra tội của họ nhưng lại cho mọi người hiểu họ là những người đã có công trong việc bảo toàn lực lượng, chờ đợi thời - Sáng suốt và nhạy bén trong việc xét cơ NH đã xử trí vừa có lí lại vừa có đoán và dùng người khi tha tội cho Sở tình, QT biết rõ sở trường và sở đoảng và Lân. của các tướng sĩ, biết Sở và Lân là quan võ nên không giỏi mưu kế đánh giặc. Do vậy ông đã để cho Ngô Thì Nhậm ở lại cùng bàn kế đánh giặc. c. Chú ý đoạn “Lần này ta ra có gì sợ chúng”. Phân tích đoạn văn để thấy được tầm nhìn xa trông rộng của QT? - Ngày 30 xuất quân, hẹn ngày mùng 7 sẽ ăn tết tại Thăng Long nhưng chiến thắng đã vượt 2 ngày. - “Chúng là nước lớn gấp mười nước mình. Sau khi bị thua 1 trận ắt lấy làm hổ thẹn mà lo mưu báo thù. Như vậy sẽ không bao giờ chấm dứt việc binh đao, không phải phúc cho dân ”.Ông đã giao cho Ngô Thì Nhậm là người có tài ngoại giao dùng lời lẽ khéo léo để dẹp việc binh đao để nước ta có thời gian nuôi dưỡng lực lượng
5. của mình, đã có cuộc hành quân thần tốc, đánh địch bất ngờ, áp đảo nhanh gọn khiến địch không kịp trở tay. ? Nếu hình dung cuộc tiến quân của Quang Trung vào Thăng Long bằng một sơ đồ ghi những trận đánh lớn, thì sơ đồ sẽ vẽ ntn? - Phú Xuyên Hà Hồi Ngọc Hồi Thăng Long ? Mỗi nhóm tóm tắt một trận đánh - Đại diện trình bày GV bổ sung ? Tóm tắt trận Phú Xuyên( nhóm 1) * Trận Phú Xuyên: Bắt sống hết quân do thám, giữ được bí mật, tạo thế bất ngờ ? Tóm tắt trận Hà Hồi (nhóm 2)? Có gì đặc biệt trong cách đánh của QT ở trận này? * Trận Hà Hồi: Nửa đêm mùng 3 tháng giêng. Quân Tây Sơn bí mật vây kín thành, bắc loa truyền gọi, quân lính luân phiên nhau dạ ran khiến địch trong đồn sợ hãi xin hàng. Lương thực, khí giới bị ta lấy hết. → Bí mật bất ngờ, đảm bảo thắng lớn mà không gây thương vong
6. GV: Trong trận đánh, hình ảnh vua QT được khắc họa lẫm liệt . Đội quân do QT chỉ huy chiến đấu rất anh dũng, thắng những trận chiến đẹp, thật đúng là“tướng ở trên trời rơi xuống, quân ở dưới đất chui lên”. Trong khói tỏa mù trời, cách gang tấc không nhì thấy gì, nổi bật lên hình ảnh vua QT cưỡi voi đi đốc thúc quân lính. ? Qua phân tích em hãy nêu cảm nhận của mình về vua QT? ? Tại sao họ lại xây dựng hình ảnh người anh hình dân tộc NH đẹp như vậy? GV: Họ là những trung thần của nhà Lê, chịu ơn sâu nghĩa nặngcủa nhà Lê nhưng họ cúng không thể bỏ qua sự thật lịch sử là Lê Chiêu Thống là ông vua hèn yếu “ cõng rắn cắn gà nhà” và chiến công lẫy lừng của vua QT là niềm tự hào của toàn dân tộc. Bởi thế, họ có thể viết thực, viết hay về anh hùng dân tộc NH.
7. - Các tác giả dựa trên quan điểm lịch sử đúng đắn và niềm tự hào dân tộc để xây dựng hình tượng NH?