Sáng kiến kinh nghiệm Rèn luyện kỹ năng Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn luyện kỹ năng Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học

1. Phần 2. NỘI DUNG Chương 1: Cơ sở khoa học của sáng kiến: 1. Cơ sở lý luận của sáng kiến Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu học. Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của người Thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn thể xã hội. Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối như những con số nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài nhạc, từng câu nhạc. Vậy làm thế nào để các em đọc đúng đọc chuẩn và bước đầu có kỹ năng đọc được bài tập đọc nhạc ? Trước tiên người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc và yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc. Là giáo viên chuyên ngành Âm nhạc, qua thời gian trực tiếp giảng dạy, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em còn nhiều hạn chế, nhiều em còn rất lúng túng khi đọc các nốt nhạc, và khi đọc nhạc các em vẫn chưa đọc đúng cao độ và trường độ các nốt nhạc. 4
2. - Những năm gần đây môn Âm nhạc là một trong những môn dạy bắt buộc trong trương trình đào tạo của Bộ Giáo Dục. 2. Khó khăn: - Các em lần đầu tiên làm quen với cao độ tiết tấu, vì ở lớp 3 các em chỉ mới làm quen với tên nốt hình nốt mà chưa giải quyết đến phần đọc cao độ. Chính vì thế việc đọc nhạc của các em khối lớp 4 đầu năm chưa thực sự tốt. - Cảm nhận về cao độ trường độ chưa chuẩn. - Nhiều học sinh chưa phân biệt được tên nốt nhạc, hình nốt nhạc, cao hơn nữa là loại nhịp của bài Tập đọc nhạc mà mình đang được học. - Khi việc đọc cao độ, trường độ còn chưa chuẩn thì việc khớp giữa nhạc điệu và lời ca còn rất lúng túng. - Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh lớp 4- 5 rất năng động, khi đọc nhạc chưa biết kiềm chế được âm thanh gây ồn ào cho cả lớp. - Mức độ cảm nhận âm nhạc của các em không đồng đều. - Phụ huynh học sinh chỉ chú trọng vào các môn như Toán - Tiếng việt , ít quan tâm đến môn Âm nhạc. - Cơ sở vật chất, phòng chức năng ch­a cã nªn viÖc dạy và học cña c« vµ trß vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ ch­a mang ®µn ®Õn hÕt tõng líp tõng tiÕt häc. Chương 3. Các giải pháp mang tính khả thi. Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp 3, các em đã được làm quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khuông nhạc, khóa Son, đọc 8 bài tập đọc nhạc. Ở lớp 4, sang lớp 5, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải có các phương pháp dạy học và rèn kỹ năng để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học. Còn Học sinh phải có phương pháp học làm sao cho phù hợp với phương pháp dạy của Giáo viên. 6
3. Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu bài tập đọc nhạc, bước đầu tiên là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? Gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe của các em. Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên 8
4. Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng Bước 4: Giáo viên gợi ý để học sinh so sánh tiết tấu của 2 câu nhạc trong bài TĐN số 2 (giống nhau hoàn toàn) Bước 5: Cho học sinh nêu các nốt trong bài TĐN từ thấp đến cao Đ-R-M- S-L. Giáo viên đánh đàn chuỗi âm trên cho học sinh luyện đọc từ thấp đến cao và ngược lại từ 3 – 4 lần, hướng dẫn thêm cho học sinh cáchđọc TĐN Bước 6: Cho học sinh tự đọc bài TĐN trên theo sự hiểu biết của mình, tự thể hiện khả năng của mình trước lớp. Bước 7: Giáo viên bổ sung sửa chữa thêm cho học sinh đọc được đúng, chia tổ, nhóm luyện đọc kết hợp gõ đẹm theo nhịp phách. Với mục đích tiếp tục luyện đọc nhạc với yêu cầu cao hơn, hướng đến mục đích là đọc hay và đọc đúng bài tập đọc nhạc nên ở bước này giáo viên tổ chức cho học sinh tập luyện để thể hiện năng khiếu của mình. Bởi vì tập luyện là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo cho học sinh thành công khi đọc trước người nghe. Khi luyện tập giáo viên cần chỉ ra những nốt khó đọc, những “điểm nút” trong bài đòi hỏi học sinh phải hiểu được mới tìm cách thể hiện điều đó trong cách đọc. Trong bước tập luyện, học sinh phải thảo luận, nhận xét về cách đọc, giải thích vì sao đọc như thế là chưa hay, đọc như thế là chưa đúng. Bước 8: Chia nhóm đọc ghép lời ca phối hợp Bước 9: Thực hiện trò chơi củng cố qua bài TĐN cho 5 em học sinh mỗi em mang tên một nốt nhạc.Trình bày bài tập đọc nhạc theo yêu cầu của giáo viên. Việc tổ chức trò chơi bắt buộc các em phải nhớ vị trí và cao độ của nốt mình mang tên để đọc nhạc và ghép lời bài TĐN. Nếu em nào đọc sai cao độ, tên nốt thì em đó xuống để bạn khác lên thay thế và trò chơi kết thúc khi các em đọc nhạc một cách thành thạo Cuối cùng GV nhận xét chung về giờ học, lưu ý học sinh những chỗ cần luyện đọc thêm và trước khi kết thúc tiết học cho học sinh nghe một bạn đọc hay nhất lớp đọc lại bài tập đọc nhạc vừa học. Nếu có băng của nghệ sĩ (hoặc giáo 10
5. - Kết hợp biểu diễn (có thể dứng trước Bố mẹ, người thân, hay đứng trước gương ) - Nhờ người thân có hiểu biết về Âm nhac như Thầy cô, anh chị, bạn bè nghe và sửa cho. + Đọc các bài ngoài trương trình - Học sinh có thể đọc những bản nhạc, bài hát đơn giản ngoài chương trình như giao cho các nhóm trưởng điều hành trong các giờ ôn buổi chiều vì trong chương trình học hai buổi trên ngày Giáo viên có thể sử dụng các tiết ôn nhạc cho phù hợp như vào việc rèn (hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, ôn luyện các bài hát, rèn biểu diễn và rèn đọc nhạc) cho học sinh. Qua các tiết dạy nhạc dần dần học sinh có kỹ năng tự tin hơn trong học tập. Chương 4. Kiểm chứng các giải pháp đã triển khai * Đầu năm học Kết quả đánh giá ở đầu năm học 2016-2017: Tổng số học sinh thùc nghiÖm cña khối 4: Tổng số HS Hoàn thành tốt (A+) Hoàn thành (A) Chưa hoàn thành (B) SL % SL % SL % 62 10 16.1 50 80.7 2 3.2 Tổng số học sinh thùc nghiÖm khối 5: Tổng số HS Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành SL % SL % SL % 58 12 20.7 45 77.6 1 1.7 * Sau khi áp dụng Kết quả Học kì II năm học 2016-2017 Tổng số học sinh thùc nghiÖm khối 4: Tổng số HS Hoàn thành tốt (A+) Hoàn thành (A) Chưa hoàn thành (B) SL % SL % SL % 66 32 48.5 34 51.5 12
6. Phần 3. PHẦN KẾT LUẬN 1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến của sáng kiến. Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc thù của bộ môn Âm nhạc, tôi đã lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp giảng dạy của mình trên cơ sở bám sát chương trình hướng dẫn của Bộ Giáo dục - Đào tạo và tôi đã thu được những kết quả đáng kể. Qua quan sát thực tế nhận thấy các em yêu thích bộ môn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập cũng như chất lượng của công tác phong trào văn hoá văn nghệ đã nâng lên rõ rệt, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong việc tham gia các hoạt động văn nghệ của trường cũng như phong trào văn hoá văn nghệ của huyện nhà. Bên cạnh những kết quả đạt được đó tôi tích luỹ được một số kinh nghiệm sau: - Phải có lòng yêu nghề, tận tâm, tận tuỵ với công tác giảng dạy, cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo - Luôn luôn học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. - Dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị bài dạy. - Nắm vững kiến thức và truyền thụ kiến thức một cách chính xác. - Tạo không khí sôi nổi, gần gũi với học sinh. - Dạy và sửa sai kịp thời, nhận xét đánh giá nhẹ nhàng. - Luôn tạo được sự hứng thú cho học sinh. - Chuẩn bị đồ dùng dạy học cụ thể cho từng bài. 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến nếu được triển khai, áp dụng. - Học sinh đọc nhạc đúng hơn, chuẩn hơn, tự tin hơn. - Học sinh không còn sợ hay ngại khi học phần Tập đọc nhạc. - Học sinh hứng thú hơn, yêu thích học môn Âm nhạc hơn. - Cuối năm học kết quả cña häc sinh hoàn thành tốt môn Âm nhạc đạt 100%, không còn học sinh chưa đạt, c¸c em ®· ph¸t huy tèt c¸c kh¶ n¨ng vèn cã cña b¶n th©n. 14
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1, Sách giáo khoa Âm nhạc lớp 4, lớp 5 – Sách do bộ giáo dục xuất bản. 2, Sách bài tập Âm nhạc lớp 4, lớp 5 – Sách do nhà xuất bản sư phạm xuất bản. 3, Sách giáo viên lớp 4, lớp 5. 16